WSTĘP

Instytut Pojazdów i Transportu (wcześniej Instytut Pojazdów Mechanicznych i Transportu) jest kontynuatorem tradycji kształcenia studentów oraz realizacji prac naukowych wszystkich jednostek organizacyjnych o profilu czołgowym i samochodowym, które działały od chwili powstania WAT, tj. od 17.O4.195O roku.
W tym roku powołany został Fakultet Wojsk Pancernych i Samochodowych, którego pierwszym komendantem był płk doc. knt Piotr IWANOW (oficer radziecki). Fakultet składał się z następujących katedr:

• Teorii i Konstrukcji Czołgów,
• Elektro i Radiourządzeń Czołgów i Samochodów,
• Eksploatacji i Remontu Czołgów,
• Samochodów i Ciągników.

W marcu 1953 roku na bazie Katedry Samochodów i Ciągników utworzono Fakultet Wojsk Samochodowych. Obowiązki komendanta objął płk mgr inż. Paweł SOLSKI, a od roku 1954 płk mgr inż. Henryk KONIAK.
W skład tego Fakultetu weszły nowo powstałe katedry:

• Teorii i Konstrukcji Samochodów,
• Eksploatacji Samochodów,
• Naprawy Samochodów i Ciągników,
• Teorii i Konstrukcji Silników Spalinowych.

W październiku 1955 roku Fakultet Wojsk Samochodowych został rozwiązany, a jego poszczególne katedry połączono z odpowiednimi katedrami powołanego nowego Fakultetu Wojsk Pancernych, Samochodowych i Inżynieryjnych. Po kolejnej reorganizacji Akademii, jednostki o specjalności czołgowej i samochodowej weszły w skład powołanego w 1959 roku Wydziału Mechanicznego.

ZMIANY ORGANIZACYJNE KATEDR O PROFILU CZOŁGOWO-SAMOCHODOWYM
DO POWOŁANIA STRUKTUR INSTYTUTOWYCHKatedra Teorii i Konstrukcji Czołgów działała od roku 1951. Pierwszym jej szefem był płk knt Piotr IWANOW, w latach 1952-1956 płk knt A. SIŁAJEW, a od roku 1957 ppłk mgr inż. Włodzimierz MARKOWSKI.
W roku 1957 katedrę przeorganizowano na dwu zakładową, wydzielając w niej:

• Zakład Teorii Konstrukcji Czołgów, którego kierownikiem i jednocześnie szefem katedry został ppłk mgr inż. Włodzimierz MARKOWSKI, a kierownikiem laboratorium mjr mgr inż. Józef CZERWONKA,
• Zakład Elektrourządzeń Czołgów przekształcony z Katedry Radio i Elektrourządzeń Czołgów i Samochodów. Kierownikiem zakładu został kpt mgr inż. Kazimierz DOSZLA, a kierownikiem laboratorium kpt mgr inż. Jerzy CZESZKO.

W 1960 roku zakład ten został włączony do Wydziału Elektroradiotechnicznego.
Katedra Samochodów i Ciągników działała od roku 1951. Pierwszym jej szefem został płk mgr inż. Stanisław SOLSKI, a od roku 1953 mjr mgr inż. Stanisław BIAŁAS. Zastępcą szefa katedry był prof. Edward HABICH. Z chwilą powołania Fakultetu Wojsk Samochodowych na bazie tej katedry utworzona została Katedra Teorii i Konstrukcji Samochodów kierowana przez prof. Edwarda HABICHA, którego zastępcą był kpt mgr inż. Tadeusz KASPRZYK.
W 1955 roku przy kolejnej reorganizacji katedra weszła w skład Fakultetu Wojsk Pancernych, Samochodowych i Inżynieryjnych. Nastąpiła też zmiana kierownictwa katedry. Obowiązki szefa objął ppłk mgr inż. Henryk KONIAK, a jego zastępcą był mjr mgr inż. Jan MICHALAK. Katedra składała się z dwóch zakładów:

• Zakładu Teorii i Konstrukcji Samochodów i Ciągników kierowanego przez prof. Edwarda HABICHA, (z-ca mjr mgr inż. Tadeusz KASPRZYK, kierownik laboratorium kpt mgr inż. Remigiusz MORACZEWSKI),
• Zakładu Eksploatacji Samochodów kierowanego przez mjr mgr inż. Jana MICHALAKA (kierownik laboratorium por. inż. Stanisław BACIŃSKI).

W latach 1957 – 1959 obowiązki szefa tej katedry pełnił prof. Edward HABICH. W końcu 1959 roku równocześnie z powołaniem Wydziału Mechanicznego, połączono Katedrę Teorii i Konstrukcji Czołgów z Katedrą Teorii i Konstrukcji Samochodów tworząc Katedrę Teorii i Konstrukcji Pojazdów Mechanicznych. Szefem katedry został płk mgr inż. Włodzimierz MARKOWSKI, a zastępcą mjr mgr inż. Tadeusz KASPRZYK. W katedrze tej utworzono następujące zakłady:

• Zakład Teorii i Konstrukcji Czołgów kierowany przez płk. Włodzimierza MARKOWSKIEGO (kierownik laboratorium mjr Józef CZERWONKA),
• Zakład Teorii i Konstrukcji Samochodów kierowany przez mjr Tadeusza KASPRZYKA (kierownik laboratorium kpt mgr inż. Stefan PRZYBYCIEŃ),
• Zakład Teorii i Konstrukcji Silników Spalinowych kierowany przez mjr dr inż. Macieja BERNHARDTA (kierownik laboratorium mjr mgr inż. Antoni LEŚNIAK).

W lutym 1964 roku do katedry włączony został Zakład Elektrourządzeń Pokładowych Pojazdów Mechanicznych kierowany przez mjr. mgr inż. Kazimierza DOSZLĘ (kierownik laboratorium kpt mgr inż. Stefan KULPA).
Od maja 1966 roku kierownictwo Katedry objął płk dr inż. Tadeusz KASPRZYK, a płk dr inż. Włodzimierz MARKOWSKI został jego zastępcą.

Katedra Eksploatacji i Remontu Czołgów powstała w 1950 roku w Fakultecie Wojsk Pancernych i Samochodowych. Jej pierwszym szefem był płk mgr inż. KIRŻAJEW, a zastępcą mjr mgr inż. Jerzy BOCHNIEWICZ (kierownikiem laboratorium mjr mgr inż. Janusz JANECKI).
W 1953 roku katedrę podzielono, powołując Katedrę Eksploatacji Czołgów i Katedrę Remontu Czołgów. Na stanowisko Szefa Katedry Remontu Czołgów powołano mjr. Jerzego BOCHNIEWICZA. Obowiązki kierownika laboratorium pełnili kolejno kpt mgr inż. Tadeusz GRONEK (1953-1955 roku), kpt mgr inż. Bogdan JANASIEWICZ (1955-1956 roku), kpt inż. Henryk KONIECZNY (1956-1957 roku), kpt inż. Stanisław FLOREK (od 1957 roku).
Szefem Katedry Eksploatacji Czołgów do 1956 roku był płk KIRŻAJEW, od 1956 do 1957 roku mjr mgr inż. Bolesław BERGELSON, a od 1957 do 1959 roku ppłk mgr inż. Janusz JANECKI. Kierownikiem laboratorium został płk mgr inż. Stefan BURDA.

Katedra Remontu Samochodów i Ciągników i Katedra Eksploatacji Samochodów i Ciągników działały od 1953 roku, to jest od czasu powołania Fakultetu Wojsk Samochodowych. Szefem Katedry Remontu Samochodów i Ciągników do marca 1954 roku był płk mgr inż. Paweł SOLSKI, a następnie do listopada 1954 roku płk mgr inż. Jerzy CYPKO. Kierownikami laboratorium byli kolejno: kpt Adam SŁODOWY (do października 1953 roku), por. inż. Stanisław KOSTRZEWA (do września 1954 roku), por. inż. Leon GOGOLIN (do listopada 1955 roku).

Szefem Katedry Eksploatacji Samochodów i Ciągników był mjr mgr inż. Jan MICHALAK, a kierownikiem laboratorium kpt mgr inż. Jerzy UKRAIŃSKI.
Z chwilą powołania Fakultetu Wojsk Pancernych, Samochodowych i Inżynieryjnych (1955 roku) Katedra Eksploatacji Samochodów włączona została do Katedry Teorii i Konstrukcji Samochodów i działała jako Zakład Eksploatacji Samochodów kierowany przez ppłk Jana MICHALAKA.
Równocześnie Katedra Remontu Samochodów weszła w skład nowo powstałej Katedry Remontu Czołgów, Samochodów i Ciągników.
Przy kolejnej reorganizacji WAT w 1959 roku, kiedy to powstał Wydział Mechaniczny, dokonano połączenia katedr o profilu remontowym i eksploatacyjnym powołując dwie katedry:

• Katedrę Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych,
• Katedrę Technologii Remontu Pojazdów Mechanicznych.

Szefem Katedry Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych w latach 1959-1967 był płk dr inż. Janusz JANECKI, od 1967 roku do 1975 roku obowiązki te pełnił płk prof. dr hab. inż. Michał HEBDA, a w latach 1975 – 1981 płk dr inż. Jan LEŚNIEWSKI.
Na Szefa Katedry Technologii Remontu Pojazdów Mechanicznych powołany został płk dr inż. Jerzy BOCHNIEWICZ, a od 1964 roku płk dr inż. Jerzy CYPKO.

HISTORIA POWSTANIA INSTYTUTU POJAZDÓW MECHANICZNYCHDla zwiększenia koncentracji zespołów naukowych oraz skoordynowania ich działalności w dziedzinie dydaktyki, działalności naukowo-badawczej przy pracach badawczych dla przemysłu i wojska, na bazie odpowiednich etatowych katedr, zorganizowano w 1967 roku nieetatowy Instytut Pojazdów Mechanicznych i Maszyn Roboczych.
Instytutem tym do roku 1971 kierował prof. dr hab. inż. Stanisław KOCAŃDA. W okresie tym nastąpił duży wzrost liczby pracowników, a jednocześnie nastąpiło wyraźne ukierunkowanie problematyki naukowej rozwijanej w poszczególnych katedrach i zakładach. Celowym stało się, więc wyodrębnienie głównych kierunków badawczych.

W dniu 15.04.1971 roku ze struktur IPMiMR wydzielony zostaje Instytut Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych, a w roku 1974 – Instytut Maszyn Roboczych. Kierownikiem Instytutu Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych został płk Michał HEBDA, który funkcję tą pełnił do roku 1975. Po jego odejściu z WAT funkcję szefa instytutu pełnił płk dr inż. Jan LEŚNIEWSKI (od 1975 do 1981 roku). Zastępcą szefa instytutu do spraw naukowych był płk dr inż. Jerzy CYPKO (1971-1981 roku). Zastępcą do spraw szkolenia był płk dr inż. Remigiusz MORACZEWSKI (do 1981 roku), a zastępcami do spraw technicznych byli kolejno: ppłk dr inż. Ryszard KOLIŃSKI (1971-1974 roku), ppłk dr inż. Tadeusz JAROSZCZYK (1974 roku), ppłk dr inż. Kazimierz SPALIŃSKI (1974-1976 roku), ppłk dr inż. Andrzej MAŁEK (1976-1980 roku), ppłk mgr inż. Stanisław FLOREK (1980-1981 roku). W składzie IEPM działały:

• Katedra Technologii Produkcji i Remontu Pojazdów Mechanicznych,
• Katedra Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych,
• Zakład Materiałów Pędnych i Smarów, przeniesiony w 1968 roku z Wydziału Chemii i Fizyki Technicznej i włączony organizacyjnie do Katedry Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych.

Instytut Pojazdów Mechanicznych i Maszyn Roboczych po wyłączeniu z jego struktury Katedry Maszyn Inżynieryjnych w 1974 roku przemianowany został na Instytut Pojazdów Mechanicznych i był kierowany nadal przez płk prof. Stanisława KOCAŃDĘ. Na zastępcę szefa Instytutu do spraw naukowych powołany został płk dr inż. Tadeusz KOSZYCKI, na zastępcę do spraw szkolenia płk dr inż. Stefan PRZYBYCIEŃ, a na zastępcę do spraw technicznych płk mgr inż. Kazimierz MALICKI.
W skład tego Instytutu wchodziły:

• Katedra Teorii i Konstrukcji Pojazdów Mechanicznych,
• Zakład Podstaw Konstrukcji Maszyn,
• Zakład Silników Spalinowych, który od 1968 do 1981 roku działał na zasadzie zakładu samodzielnego (na prawach katedry).

W roku 1981 wobec stwierdzonej potrzeby dalszej koncentracji problematyki dydaktycznej i badawczej połączono Instytut Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych oraz Instytut Pojazdów Mechanicznych i powołano Instytut Pojazdów Mechanicznych o strukturze zakładowej.
W skład Instytutu Pojazdów Mechanicznych weszły:

• Zakład Pojazdów Gąsienicowych,
• Zakład Pojazdów Kołowych,
• Zakład Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych,
• Zakład Technologii Produkcji i Remontu Pojazdów Mechanicznych,
• Zakład Silników Spalinowych,
• Zakład Materiałów Pędnych i Smarów,
• Zakład Organizacji Eksploatacji i Technicznego Zabezpieczenia Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych,
• Park Pojazdów Mechanicznych.

Szefem IPM w latach 1981-1982 był płk dr inż. Remigiusz MORACZEWSKI, następnie do lutego 1985 roku płk doc. dr inż. Jerzy CYPKO, od 1985 do 1992 roku płk prof. dr hab. inż. Leon PROCHOWSKI, od 1992 do 2001 roku prof. dr hab. inż. Wacław BORKOWSKI, od 2001 do 2008 roku dr hab. inż. Jerzy WALENTYNOWICZ, a od września 2008 do września 2016 roku dyrektorem Instytutu był prof. dr hab. inż. Tadeusz KAŁDOŃSKI.
Zastępcami szefa Instytutu d/s szkolenia i naukowych byli kolejno: ppłk dr inż. Józef ROJCZYK (do 1982 roku), płk dr inż. Stefan PRZYBYCIEŃ (1982-85 roku), płk dr inż. Jerzy SZKODA (do września 1986 roku), płk doc. dr hab. inż. Stanisław KOSTRZEWA (1986-1989 roku), płk dr inż. Stanisław OCHWAT (1989-1996 roku), płk dr inż. Józef ROJCZYK (1996-1997 roku), a od września 1997 roku do 2015 roku płk dr inż. Piotr RYBAK.
Funkcję zastępcy d/s technicznych pełnili kolejno: ppłk dr inż. Kazimierz BACZEWSKI (1981-1982 roku), ppłk dr inż. Henryk PELC (1982-1983 roku), ppłk mgr inż. Andrzej CZERSKI (1983-1992 roku), płk dr inż. Marian MACHEL (1992-1995 roku), ppłk mgr inż. Władysław HETNERSKI (1995-2002 roku), ppłk mgr inż. Marek LICAU (2002-2008 roku), a od roku 2008 do września 2016 roku dr inż. Kazimierz KOLIŃSKI.
W okresie przejścia Akademii na strukturę cywilno-wojskową, 20.02.2003 roku Komendant WAT wydał zarządzenie, na mocy którego Instytut Pojazdów Mechanicznych zmienił nazwę na Instytut Pojazdów Mechanicznych i Transportu.
Dyrektorem był wówczas dr hab. inż. Jerzy WALENTYNOWICZ, a zastępcą płk dr inż. Piotr RYBAK. W Instytucie wyodrębniono:

• Zakład Konstrukcji Pojazdów Mechanicznych,
• Zakład Silników Pojazdów Mechanicznych,
• Zakład Eksploatacji Pojazdów i Logistyki,
• Zakład Tribologii, Paliw Płynnych i Smarów.

17.11.2004 roku w Instytucie Pojazdów Mechanicznych i Transportu, zarządzeniem Komendanta, utworzono Laboratorium Pojazdów Mechanicznych, podległe bezpośrednio dyrektorowi Instytutu. Struktura Instytutu była następująca:

• Zakład Konstrukcji Pojazdów Mechanicznych,
• Zakład Silników Pojazdów Mechanicznych,,
• Zakład Inżynierii Eksploatacji Pojazdów,
• Zakład Tribologii, Paliw Płynnych i Smarów.
• Zakład Tribologii i Logistyki Paliw i Smarów,
• Laboratorium Pojazdów Mechanicznych, a w nim:
  – Stacja Badań Pojazdów Mechanicznych,
  – Stacja Badań Silników Spalinowych,
  – Stacja Badań Płynów Eksploatacyjnych,
  – Stacja Badań w Niskiej Temperaturze.

W warunkach trudności finansowych, po 28 latach funkcjonowania, Instytut został przekształcony, na mocy zarządzenia Rektora, w Katedrę Pojazdów Mechanicznych i Transportu. Od 01.11.2006 roku zlikwidowano wyżej wymienione Zakłady.
Decyzją dziekana od 01.10.2007 roku w Katedrze Pojazdów Mechanicznych i Transportu funkcjonowały:

• Dział Konstrukcji i Bezpieczeństwa Ruchu Pojazdów Mechanicznych,
• Dział Silników, Inżynierii Produkcji i Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych,
• Dział Tribologii, Ekologii i Logistyki Paliw i Smarów.

Na wniosek szefa Katedry dr hab. inż. Jerzego Walentynowicza (z dn.09.06.2008 roku) Rektor WAT przywrócił nazwę Instytut Pojazdów Mechanicznych i Transportu, a wyżej wymienione Działy przekształcono w:

• Zakład Konstrukcji i Bezpieczeństwa Pojazdów Mechanicznych
• Zakład Silników i Inżynierii Eksploatacji Pojazdów Mechanicznych,
• Zakład Tribologii, Inżynierii Powierzchni i Logistyki Płynów Eksploatacyjnych. W 2010 roku Zakład Konstrukcji i Bezpieczeństwa Pojazdów Mechanicznych przemianowano na Zakład Konstrukcji Pojazdów i Bezpieczeństwa Transportu.